Prijsprikkels in nettarieven zijn keiharde noodzaak

Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn. De werkelijkheid is dat het energiesysteem piekt en kraakt. Zoveel mogelijk beperken van netcongestie, stimuleren van flexibiliteit en het samenbrengen van vraag en aanbod van energie is cruciaal voor de verduurzaming, de betaalbaarheid en de energiezekerheid. Richting verkiezingen en formatie geeft Rebel de komende maanden een aantal concrete suggesties mee hoe het energiesysteem beter werkend te maken.  Met focus op de grote thema’s van vandaag: beperken van netcongestie en stimuleren van flexibiliteit in het energiesysteem.

Het stroomnet zit overvol en de maatschappelijke kosten hiervan kunnen oplopen tot 40 miljard. Netbewust is het nieuwe toverwoord in de strijd om congestie op het elektriciteitsnet te beperken. Het is echter een illusie om zomaar netbewust gedrag van producenten, consumenten en bedrijven te verwachten. De nettarieven elektriciteit dienen hiervoor sterke prijsprikkels te omvatten. De recentelijke aankondiging over flexibel maken van nettarieven door Minister Hermans in de Telegraaf  is goed voor de energietransitie en een essentiële stap.

We betalen in Nederland al sinds lange tijd een vast tarief voor een aansluiting op het elektriciteitsnet. Dit tarief is gerelateerd aan de grootte van de netaansluiting, wat logisch is vanuit het principe van kostenveroorzaking. Er is -los van alternatieve transportrechten voor grootverbruikers- geen enkele prikkel voor aangeslotenen om gebruik van netcapaciteit tijdens de piek te beperken. Terwijl dit een sterk kostenbeperkend effect heeft, omdat er minder uitbreidingsinvesteringen nodig zijn als de piek wordt ontlast. Sterke prikkels zijn hard nodig, omdat de congestieproblematiek hoge maatschappelijke kosten met zich meebrengt. Netbeheerders zijn niet in staat om op de korte tot middellange termijn congestie te minimaliseren met alleen uitbreidingsinvesteringen.

Een tweede reden om de stijging van de netbeheerkosten te beperken is dat de nettarieven nu al zo hoog zijn dat deze de businesscase van flexibiliteitsoplossingen zoals warmtebuffers of batterijen in de weg zit. Terwijl een warmtebuffer juist een bijdrage kan leveren aan het beperken van de capaciteitsvraag tijdens de piek. En daarmee zou profiteren van een lager nettarief buiten de piek. Een onhaalbare businesscase voor flexibiliteit belemmert op haar beurt weer het gebruik van de in de daluren duurzaam opgewekte elektriciteit. Dit heeft een negatief effect op de verduurzaming van onze energievoorziening.

Is het nu echt nodig prikkels via beprijzing te geven? Jazeker! De Nederlander kijkt toch vooral naar de portemonnee. De sterk afnemende vraag naar gas ten tijde van de prijspiek door onder meer de oorlog in Oekraïne heeft dit wederom laten zien.

Hoog tijd dus om de nettarieven variabel te maken. Dat een dergelijke tarifering tot meer onzekerheid voor netbeheerders leidt is geen probleem. De oplossing hiervoor is om netbeheerders in de regulering voor volumerisico te beschermen. ACM heeft recent in haar ontwerp methodebesluit al opgenomen om naast TenneT ook de regionale netbeheerders op basis van omzet te gaan reguleren. Een goede stap. Nu vooral doorpakken door de tariefstructuur op de schop te nemen. Zo belonen we netbewust gedrag van producenten, consumenten en bedrijven.

Rebels zijn meer dan financieel consultants. We zijn adviseurs, investeerders, projectmanagers, en rekenaars. We willen de energiemarkt beter laten werken en we zijn voorlopers in het financierbaar maken van duurzame energieprojecten. Van duurzame energieproductie en energieopslag tot een compleet warmteproject.