Het energiesysteem van de toekomst heeft opslag nodig
duurzame energie
Energieopslag gaat een cruciale rol vervullen in de energietransitie. De capaciteit moet de komende jaren flink groeien. Toch is het realiseren van opslagprojecten nog ingewikkeld. Flexibiliteit van ontwikkelaars, soepelere regels en colocatie zijn een uitkomst, maar ook een ‘slimme’ financieringsoplossing is nodig, weten Rebels Jochem Kop en Luuk Oudshoorn.
Nederland produceert inmiddels zoveel wind- en zonne-energie dat ons systeem een overschot kent. De verwachting is dat dit overschot zal groeien, door een toename van productie de komende jaren. Daarbij sluiten vraag en aanbod niet goed op elkaar aan. Om hier verandering in te brengen, is energieopslag nodig.
Deze opslag vervult dan ook een belangrijke rol in de Energiewet en het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE). Met de Routekaart Energieopslag voorziet de overheid bovendien in een flinke groei van de opslagcapaciteit en de productie van waterstof.
De opslag van energie op verschillende tijdschalen – in realtime, dag en nacht, maar ook per seizoen – vraagt om verschillende functionaliteiten en technologieën, die op hun beurt verschillende businesscases en verdienmodellen kennen.
Daarbij is groene waterstof, met zijn hoge energiedichtheid en mobiliteit, geschikt voor langdurige opslag. Batterijopslag is door zijn hoge efficiëntie juist bij uitstek geschikt voor het kortstondig opslaan van energie.
Een veelvoud aan factoren
De ontwikkeling van energieopslagprojecten is in de huidige markt allesbehalve eenvoudig. Deze projecten zijn afhankelijk van een veelvoud aan factoren: een vergunning, beschikbare ruimte, leveranciers, de bouwkosten, afnamecontracten en financiering.
Zowel voor de realisatie van waterstofprojecten als batterijopslag is het lastig een goed renderende business case op te stellen. Zo is er voor batterijopslag geen Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE) beschikbaar. Dat maakt de inkomsten voor een groot deel onzeker. Voor de productie van waterstof zijn wel subsidies beschikbaar, maar ook deze inkomsten zijn niet altijd toereikend.
Beide systemen kennen daarnaast significante kosten voor het transport van elektriciteit. De projecten worden onder de huidige wet- en regelgeving namelijk gecategoriseerd als producent én verbruiker, terwijl zij netto slechts voor een klein deel energie verbruiken (de rest wordt immers omgezet in moleculen of teruggeleverd op een later moment). De verwachting is dat deze kosten in de toekomst zullen afnemen, omdat diverse relevante partijen, waaronder netbeheerder TenneT, inzien dat opslag nodig is. Voor nu maakt de onzekerheid de business case enkel complexer.
Complexe projecten, mogelijk gemaakt
De complexiteit van de inkomsten en de kosten van een batterij- of waterstofproject, in combinatie met een nieuwe technologie, maakt het moeilijk om financiering op te tuigen voor de aanleg – terwijl dergelijke projecten behoorlijk kapitaalintensief zijn.
De onzekere en veranderende omstandigheden vragen om een ontwikkelstrategie waarin betrokken partijen flexibel kunnen zijn. Zo lijkt er verandering te komen in de wet- en regelgeving omtrent transportkosten en netaansluiting, en zien we snelle ontwikkelingen in de contractering van zowel batterijopslag als waterstof. Dit zal een direct effect hebben op onder meer de optimale afnamesituatie en/of de keuze voor de omvang van de netaansluiting.
De vele complexiteiten waar opslagprojecten mee gepaard gaan, zien wij terug in de diverse projecten die wij begeleiden in hun ontwikkelingstraject en financieringsstrategie. Tegelijkertijd laten deze projecten zien dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om een gezonde business case te ontwikkelen.
Kansen voor een gezonde businesscase
Ons team biedt diverse adviesdiensten aan voor opslagprojecten. Met jarenlange ervaring in een breed scala aan infrastructuur- en hernieuwbare energieprojecten zijn wij bij uitstek geschikt om complexe projecten integraal te optimaliseren. Deze werkzaamheden kunnen bestaan uit het meedenken in de ontwikkelfase (bijvoorbeeld de dimensionering van het project), het waarderen voor aan- of verkoop en het ophalen van vreemd (of eigen) vermogen.
Neem het energieopslagproject bij Windplan Groen in de Flevopolder, waarin een aantal initiatiefnemers naast 350 MW aan windenergie en 30MWp aan zonne-energie ook een drietal batterijprojecten van in totaal zo’n 100MW ontwikkelt. Rebel adviseert twee van de drie projecten op deze locatie, waaronder FlevoBESS, en is verder betrokken bij de ontwikkeling en financiering van 1000+MW aan batterijopslag en waterstofproductie.
Door de colocatie en het groot opgesteld vermogen aan wind- en zonne-energie, is het een zeer geschikte locatie voor batterijopslag. De batterijen kunnen laden wanneer er veel wind staat, waardoor zij niet alleen transportkosten besparen, maar ook bijdragen aan het oplossen van netcongestie.
Kortom: het financieren en realiseren van opslagprojecten is ingewikkeld, maar niet onmogelijk.
