Financiële sturing op gebiedsontwikkeling gemeente Rotterdam door de jaren heen
Rebel maakte voor de gemeente Rotterdam een tijdlijn van de financiële sturing op gebiedsontwikkeling in de periode 1970-2025. Door terug in de tijd te kijken worden lessen geleerd voor de toekomst. Een van de lessen was dat grondbeleid nooit in beton gegoten is geweest. Door de jaren heen is het voortdurend veranderd – soms onder druk van crises, soms vanuit een duidelijke maatschappelijke of bestuurlijke koers. Die geschiedenis maakt één ding glashelder: zeggen ‘zo doen we dat nu eenmaal’ gaat niet op. De keuzes in het grondbeleid hebben altijd invloed gehad op wat en waar we bouwen.
Hoe kunnen we sturen op goede groei en duurzaam bouwen met beleid dat wendbaar én doelgericht is? De lessen uit het verleden helpen om beter vooruit te kijken.
“Wat me tijdens deze opdracht vooral is bijgebleven: grondbeleid is nooit in beton gegoten geweest. Door de jaren heen is het voortdurend veranderd — soms onder druk van crises, soms vanuit een duidelijke maatschappelijke en/of bestuurlijk koers. Die geschiedenis maakt één ding glashelder: zeggen ‘zo doen we dat nu eenmaal’ gaat niet op. De keuzes in het grondbeleid hebben altijd invloed gehad op wat en waar we bouwen. Voor mij was deze terugblik ook een kans om te leren. Hoe kunnen we sturen op goede, groene groei, met beleid dat wendbaar én doelgericht is? De lessen uit het verleden helpen om beter vooruit te kijken.”
Edward Walter
(afdelingshoofd gebiedsexploitatie bij de gemeente Rotterdam)
Beschrijving drie belangrijke momenten in de tijdlijn
1980
Erfpacht als leidend model, grootschalige stadsuitbreiding en het rijk bepaalt
De gemeente maakt een nota grondbeleid waarin staat dat ze marktprijsgericht grondbeleid gaat toepassen. Per categorie (sociale woningbouw, kantoren) bepaalt de gemeente de prijs, waarbij het verschil tussen markt- en uitgifteprijs door de gemeenten wordt beschouwd als subsidie. Het rijk stuurt met contingenten en subsidies en bepaalt de kwaliteit en de locatie van de woningen. In Rotterdam wordt onder meer gebouwd in Ommoord en Lombardijen en Zevenkamp. Ook worden de kubuswoningen gerealiseerd. Er worden veel woningen gebouwd in de groeikernen (onder meer Capelle aan de IJssel, Spijkenisse). Het aantal inwoners in Rotterdam daalt door de trek uit de stad.
Aantal inwoners: 550.000
1990-2000
VINEX-locaties, grote infrastructuurprojecten en het rijk trekt zich terug
Er worden VINEX-afspraken gemaakt, die de bouw van woningen in VINEX-locaties als Nesselande mogelijk maken. Tegelijkertijd is er ook aandacht voor het bouwen in de stad met de start van de ontwikkeling van Kop van Zuid, de opening van de Willemsspoortunnel/station Blaak en de opening van de Erasmusbrug. Het rijk trekt zich terug en stelt minder subsidies beschikbaar. Voor de gemeente worden de inkomsten uit de grondexploitatie belangrijker.
Aantal inwoners: 593.000
2015
Doorbouwen in crisis, stad wordt populair
In de crisistijd besluit de gemeente Rotterdam actief in te zetten op doorbouwen. Ze gebruikt daarvoor de erfpachtmaatregel, die inhoudt dat gemeente de grond van de ontwikkelaar terugkocht. Het gaat onder meer om de projecten: Markthal, Calypso en het Schiekadeblok. De ontwikkelaars kunnen hierdoor doorbouwen. Ook verkleint en concentreert de gemeente haar vastgoedportefeuille, waardoor de bouw van De Rotterdam mogelijk wordt. Het aantal inwoners neemt ook weer toe.
Aantal inwoners: 670.000
