Contactloos betalen bij deelfietsen
Contactloos betalen kan belangrijke drempels voor het gebruik van deelfietsen wegnemen, doordat het downloaden van apps of het aanmaken van accounts niet langer nodig is. In opdracht van het Nederlandse Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft Rebel een marktonderzoek uitgevoerd naar de voordelen voor gebruikers, de uitdagingen bij de implementatie en de beleidsmaatregelen die nodig zijn om naadloze, toegankelijke en schaalbare deelfietsystemen in heel Nederland te versnellen.
De uitdaging
Fietsdeelsystemen in Nederland (en daarbuiten) staan voor een blijvende uitdaging. Ondanks hun grote potentieel om duurzame mobiliteit te verbeteren, hebben veel exploitanten moeite om voldoende gebruikers aan te trekken, vooral buiten de grote steden. Omslachtige instapprocedures, zoals het downloaden van een app, het aanmaken van een account en het toevoegen van betalingsgegevens, zorgen voor veel wrijving en schrikken incidentele gebruikers, toeristen en internationale bezoekers af.
Tegelijkertijd zien overheden deelfietsen steeds vaker als een essentiële aanvulling op het openbaar vervoer, met name in regio’s met een beperkte bereikbaarheid. Om het volledige potentieel van deelfietsen te benutten, moeten drempels voor eenvoudige toegang worden weggenomen. Dit heeft geleid tot onderzoek naar contactloos betalen als een belangrijke innovatie om het gebruik te vereenvoudigen en de adoptie te vergroten.
De aanpak
Om te onderzoeken of contactloos betalen de toegang tot deelfietsen daadwerkelijk kan verbeteren en kan bijdragen aan de Nederlandse mobiliteitsdoelstellingen, heeft Rebel in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een gestructureerde marktverkenning uitgevoerd. Onze aanpak combineerde stakeholderbetrokkenheid, ecosysteemanalyse en hypothesegedreven onderzoek om een helder beeld te krijgen van zowel de kansen als de belemmeringen rond deze innovatie.
We zijn gestart met het formuleren van vijf kernhypothesen over de mogelijke impact van contactloos betalen op deelfietsen. Deze hadden betrekking op de verwachte groei van het gebruik, het effect op het aanmaken van gebruikersaccounts, de haalbaarheid van de businesscase voor exploitanten, het concurrentievermogen van de toeleveringsmarkt en de rol van de overheid als aanjager. Samen vormden zij de ruggengraat van het onderzoek en boden zij structuur voor alle gesprekken en analyses.
Rebel betrok een brede groep stakeholders uit het volledige deelfietsecosysteem, waaronder gemeenten, commerciële en publieke exploitanten en partijen uit de betaalindustrie. Om openheid te waarborgen en commercieel gevoelige informatie te beschermen, zijn alle gesprekken gevoerd volgens de Chatham House-regels. Dit stelde respondenten in staat om vrijuit te spreken over hun zorgen, verwachtingen en ervaringen, een essentiële voorwaarde voor het identificeren van realistische knelpunten en uitvoerbare oplossingen.
In de interviews is onderzocht hoe contactloos betalen bestaande gebruiksdrempels kan verlagen, welke technische, financiële en operationele uitdagingen exploitanten verwachten en hoe overheden hun rol zien in het stimuleren van innovatie. Daarbij is specifiek gekeken naar de gebruikersreis bij contactloos betalen, de technische vereisten voor het integreren van EMV-terminals op fietsen of stallingen, en de gevolgen voor bedrijfsmodellen in stedelijke, voorstedelijke en landelijke gebieden.
Parallel hieraan hebben we bestaande voorbeelden en lopende pilots in Europa en daarbuiten geanalyseerd, waaronder toepassingen in het openbaar vervoer en vroege initiatieven voor fietsdelen. Dit bredere perspectief maakte het mogelijk om de Nederlandse situatie te vergelijken met internationale ontwikkelingen en om te beoordelen in hoeverre contactloos betalen schaalbaar is.
Op basis van deze gecombineerde inzichten hebben we de hypothesen getoetst en een aantal overkoepelende thema’s geïdentificeerd. Daaruit blijkt onder meer een sterke gebruikersbehoefte aan frictieloze toegang, de technische haalbaarheid van betalingsintegratie, onzekerheid over de businesscase door kosten en diefstalrisico’s, en het ontbreken van grote technologische belemmeringen aan de aanbodzijde. Daarnaast speelt overheidsbeleid, met name rond multimodale mobiliteit, aanbestedingen en regionale afstemming, een bepalende rol in het opschalen van contactloos fietsdelen.
Tot slot zijn deze bevindingen vertaald naar een reeks concrete aanbevelingen. Deze richten zich op het verminderen van app-afhankelijkheid, het verbeteren van de vindbaarheid van fietsen, het beter afstemmen van prikkels via mobiliteitswallets en het aanpakken van investeringsuitdagingen voor exploitanten. Als sluitstuk is een demonstratieproject voorgesteld, bedoeld om oplossingen integraal te testen en de benodigde inzichten te genereren voor nationale besluitvorming over toekomstige innovaties in fietsdelen.
Impact
Drempels verlagen om het gebruik van deelfietsen in alle regio’s te stimuleren.
De ervaring van een Rebel
