Financiële verkenning Groen in en om de Stad
Groen in en om de stad (GIOS) is een programma dat de kwaliteit van de groene leefomgeving waarborgt bij de woningbouwopgave (+900.000 woningen). GIOS is erop gericht om tot een samenhangende aanpak te komen die optimaal bijdraagt aan de verschillende doelen van groen in de fysieke leefomgeving, zoals gezondheid, biodiversiteit, klimaatadaptatie en leefbaarheid. Rebel en Arcadis werkten aan de financiële verkenning van de kosten en baten van de groenopgave in de stad. De minister van Binnenlandse Zaken en de minister voor Natuur en Stikstof hebben de Tweede Kamer op 31 mei 2024 middels een kamerbrief geïnformeerd over de voortgang van de programmatische aanpak Groen in en om de Stad (GIOS).
De uitdaging
Groen in en om de stad kent vele voordelen. Groen kan bijdragen aan oplossingen voor de opgaven rond leefbare steden (PBL, 2023), biodiversiteit en klimaatadaptatie. Helaas is er steeds minder groen beschikbaar voor de groeiende bevolking.
Naast deze nationale ontwikkelingen is de nieuwe EU-verordening betreffende natuurherstel aangenomen, waarin ook doelen zijn opgenomen voor stedelijk groen. Hierin is vastgelegd dat lidstaten in alle stedelijke ecosysteemgebieden geen nettoverlies van stedelijke groene ruimte en van stedelijke boomkroonbedekking mogen hebben. Uit een analyse blijkt dat er voor deze EU-verordening nog geen beleidsmatige borging in Nederland is en dat er daarmee ook geen duidelijk beeld is van de benodigde investeringsopgave.
De aanpak
De verkenning geeft een overzicht van de totale kosten en baten van drie scenario’s voor groen in en om de stad. Hiervoor heeft Arcadis een kostenberekening gemaakt op basis van een pakket aan maatregelen, die door Rebel is gebruikt voor een batenanalyse om de totaalbalans op te maken.
De belangrijkste uitkomst is dat de opgave voor groen in en om de stad zowel ruimtelijk als financieel haalbaar is. Een aantal belangrijke conclusies uit de verkenning:
- De compensatieopgave voor scenario 1 is 2.147 ha groen en 240.800 bomen, waarvan de kosten €6,32 miljard zijn tegenover €4,61 miljard monetariseerbare baten.
- Voor scenario 2 is de opgave 4.477 ha groen en 240.800 bomen, waarvan de kosten €12,91 miljard zijn tegenover €8,91 miljard monetariseerbare baten.
- Scenario 3 is veel groter dan de compensatieopgave. De baten voor de 23 miljoen bomen zijn binnen deze studie echter alleen kwalitatief beschouwd.
- Baten zoals biodiversiteit, meer beweging in de leefomgeving en meer sociale cohesie zijn niet berekend, maar dit zijn wel degelijk baten die worden gecreëerd.
Daarnaast zijn er een aantal belangrijke uitkomsten:
- Een groot deel van de ambitie kan worden gerealiseerd door bijvoorbeeld overbodige stoepen in de publieke ruimte te vervangen door groen. Dit betekent dat er voor dat deel geen ruimteclaim hoeft te komen op grond die ook andere functies en maatschappelijke opgaven kan dienen.
- 83% van de kosten wordt gedekt door baten die in geld zijn uit te drukken, waarvan de grootste baten gezondheid, klimaatmitigatie en vermeden waterschade zijn. Daarnaast krijgt de kwaliteit van de leefomgeving voor mensen, dieren en planten een flinke impuls. Dit is niet altijd in euro’s uit te drukken. Denk hierbij aan meer biodiversiteit, meer geluk, minder stress, meer beweging, meer sociale cohesie en meer comfort door minder hitte.
- GIOS kan meer financiële stromen aanboren als het wordt gekoppeld aan klimaatadaptatie. Natuur kan namelijk bijdragen aan het aanpassen aan hevige neerslag, droogte en hitte. Het ligt daarom voor de hand dat betrokkenen de financiële koppeling maken tussen natuur en klimaatadaptatie.
De ervaring van een Rebel
